بدترین تا بهترین سری بازی DOOM

DOOM تنها یک بازی نیست؛ یک انقلاب است. از لحظه‌ای که نخستین تیرهایش در سال ۱۹۹۳ شلیک شد، مرزهای سرگرمی دیجیتال را جابه‌جا کرد. این سری، با تمام فراز و فرودهایش، از نسخه‌های ضعیف گرفته تا شاهکارهای بی‌نظیر،  بازتابی از تحول تکنولوژی و آزمونی برای وفاداری هواداران و شجاعت توسعه‌دهندگانش محسوب می‌شود. در این مقاله، به عمق این سفر پرتناقض می‌رویم و از تاریک‌ترین لحظات تا درخشان‌ترین دستاوردهای DOOM را بررسی می‌کنیم.

Mighty Doom

• تاریخ انتشار: ۲۱ مارس ۲۰۲۳

• امتیاز متاکریتیک: ۵۶ از ۱۰۰

• شرکت توسعه ‌دهنده: Alpha Dog Games

• ژانر: شوتر تاپ‌ داون با عناصر روگلایت

• مدت زمان گیم‌پلی: حدود ۵۲ ساعت برای رسیدن به حداکثر پیشرفت و آپگریدها

• پلتفرم‌ها: اندروید و iOS (نسخه‌ای برای PC یا کنسول‌ها وجود ندارد)

Mighty Doom که در مارس ۲۰۲۳ به‌ صورت جهانی منتشر شد، یک اسپین‌آف موبایلی از فرانچایز محبوب DOOM بود. این بازی با رویکردی کارتونی و رنگارنگ، برخلاف فضای تاریک و خشن سری اصلی، شخصیتی به نام «Mini Slayer» را معرفی کرد که در دنیایی انیمیشنی و پر از دشمنان اسباب ‌بازی‌ مانند به مبارزه می‌پرداخت. داستان بازی حول محور نجات خرگوش خانگی Slayer به نام «Daisy» می‌چرخید که توسط شیاطین ربوده شده بود. گیم‌پلی بازی ترکیبی از مکانیک‌های شوتر تاپ ‌داون و سیستم روگلایت بود. بازیکنان با حرکت دادن Mini Slayer به‌ وسیله جوی ‌استیک مجازی، به ‌صورت خودکار به دشمنان شلیک می‌کردند و می‌توانستند از سلاح‌های ویژه مانند اره‌ برقی یا BFG استفاده کنند. سیستم «Glory Kill» از سری اصلی نیز در این بازی حضور داشت و با اجرای آن، بازیکنان می‌توانستند سلامت خود را بازیابی کنند.

با این حال، Mighty Doom با انتقاداتی مواجه شد. سیستم پیشرفت بازی به‌ صورت عمدی کند طراحی شده بود تا بازیکنان را به خرید آیتم‌های درون‌ برنامه‌ای تشویق کند. این موضوع به‌ خصوص در مراحل بالاتر بازی مشهود بود، جایی که دشمنان به‌ صورت غیرمنطقی قوی می‌شدند و عبور از مراحل بدون پرداخت پول تقریباً غیرممکن می‌شد. این مدل مونتیزاسیون توسط منتقدان به‌ عنوان «شکار بازیکنان» توصیف شد.

Doom Resurrection

• تاریخ انتشار: ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹

• امتیاز متاکریتیک: ۷۹ از ۱۰۰

• شرکت توسعه دهنده: Escalation Studios

• ژانر: شوتر ریلی

• مدت زمان گیم پلی: حدود ۴ ساعت

• پلتفرم‌ها: اندروید و آیفون

Doom Resurrection در سال ۲۱۴۵ و در یک پایگاه تحقیقاتی متعلق به شرکت UAC در مریخ اتفاق می‌افتد. شما در نقش یک سرباز گمنام از تیم براوو هستید که پس از یک حمله شیطانی به ‌عنوان آخرین بازمانده بیدار می‌شوید. دکتر گارت به شما کمک می‌کند و یک ربات پرنده به نام سَم را در اختیارتان قرار می‌دهد تا با هک کردن درها و سیستم‌ها، راهی برای فرار از این جهنم پیدا کنید. در طول مسیر، با موجوداتی از جهنم روبرو می‌شوید و باید با استفاده از سلاح‌های مختلف مانند تفنگ حمله، شاتگان و اره ‌برقی آن‌ها را نابود کنید. در نهایت، شما به یک فضاپیما می‌رسید و با تعدادی از بازماندگان مریخ را ترک می‌کنید؛ هر چند که دکتر گارت و سَم قربانی این ماجرا می‌شوند. این داستان به ‌صورت متنی روایت می‌شود و دیالوگ‌های صوتی ندارد، جز در سکانس آغازین که از عناصر سینمایی Doom 3 الهام گرفته است.

این بازی یک شوتر ریلی است، یعنی شما به‌ صورت خودکار در محیط حرکت می‌کنید و تنها کنترل هدف‌گیری و شلیک را در دست دارید. برای هدف‌گیری باید از شتاب‌ سنج گوشی استفاده کنید که در آن زمان یک روش نوآورانه اما بحث‌برانگیز بود؛ زیرا بسیاری از گیمرها آن را کند و ناخوشایند می‌دانستند. چهار دکمه مجازی روی صفحه وجود دارد که شامل شلیک، تعویض سلاح، ریلود و پناه گرفتن می‌شود. از نظر بصری، Doom Resurrection برای یک بازی موبایل در سال ۲۰۰۹ گرافیک قابل ‌قبولی داشت. با این حال، گیم‌پلی آن به ‌دلیل محدودیت‌های ریلی و کنترل‌های سخت مورد انتقاد قرار گرفت.

Doom 64

• تاریخ انتشار: ۴ آوریل ۱۹۹۷

• امتیاز متاکریتیک: ۷۶ از ۱۰۰

• شرکت توسعه‌ دهنده: Midway Games

• ژانر: تیراندازی اول‌ شخص (FPS)

• مدت ‌زمان گیم‌ پلی: حدود ۸ تا ۱۰ ساعت

• پلتفرم‌ها: نینتندو ۶۴ (نسخه اصلی ۱۹۹۷)، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌ باکس وان، مایکروسافت ویندوز، نینتندو سوئیچ (نسخه بازسازی شده ۲۰۲۰)  

بازی  Doom 64 یکی از عناوین کمتر شناخته ‌شده اما تأثیرگذار در سری Doom است که در سال ۱۹۹۷ به‌ صورت انحصاری برای کنسول نینتندو ۶۴ منتشر شد. این بازی برخلاف نسخه‌های قبلی که بیشتر روی اکشن سریع و خونریزی تمرکز داشتند، فضایی تاریک‌تر و روان‌شناختی را تجربه می‌کند. گرافیک بازی با استفاده از موتور اختصاصی Midway طراحی شده و از نورپردازی داینامیک و سایه‌های عمیق برای ایجاد حس وحشت استفاده می‌کند. این تغییرات باعث شده‌اند Doom 64 به ‌عنوان یکی از متفاوت‌ترین قسمت‌های سری شناخته شود. یکی از نقاط قوت بازی، طراحی سطح‌های آن است که ترکیبی از معمای پیچیده و گیم‌پلی سریع است. برخلاف نسخه‌های قبلی که خطی بودند، Doom 64 از محیط‌های غیرخطی و پیچیده‌تری استفاده می‌کند که بازیکن را مجبور به کشف تمام گوشه ‌و کنارهای بازی می‌کند.

همچنین، سلاح‌های جدیدی مانند Unmaker به بازی اضافه شده‌اند که تجربه‌ای تازه ارائه می‌دهند. اگر چه Doom 64 در زمان انتشار خود به ‌دلیل انحصاری بودن برای نینتندو ۶۴ و تفاوت‌های چشمگیر با نسخه‌های قبلی مورد استقبال همه‌گیر قرار نگرفت؛ اما امروزه به‌ عنوان یک اثر کلاسیک و پیشرو در ترکیب ژانر FPS با عناصر ترس شناخته می‌شود. نسخه بازسازی شده آن در سال ۲۰۲۰ نیز فرصتی برای بازیکنان جدید فراهم کرد تا این بازی منحصربه‌فرد را تجربه کنند.

📌 مقاله پیشنهادی: رتبه‌بندی بدترین تا بهترین عناوین سری گاد آف وار

Doom 3

• تاریخ انتشار: ۳ آگوست ۲۰۰۴

• امتیاز متاکریتیک: ۶۷ از ۱۰۰

• شرکت توسعه‌ دهنده: id Software

• ژانر: شوتر اول ‌شخص (FPS)

• مدت ‌زمان گیم ‌پلی: حدود ۱۲ تا ۱۵ ساعت

• پلتفرم‌ها: ویندوز، لینوکس، مک، ایکس باکس وان، پلی‌استیشن ۳ و ۴، نینتندو سوئیچ

Doom 3 یک تفسیر مدرن از اسطوره‌های جهنم سری Doom است. برخلاف نسخه‌های کلاسیک که بر اکشن سریع و دشمنان انبوه تمرکز داشتند، این نسخه با فضاسازی تاریک، صداگذاری عالی و داستانی عمیق‌تر، بازیکن را در یک پایگاه تحقیقاتی مریخی تسخیرشده توسط شیاطین رها می‌کند. داستان در سال ۲۱۴۵ و در پایگاه UAC روی مریخ می‌گذرد. شما یک سرباز گمنام هستید که در میانه‌ یک فاجعه‌ فراطبیعی قرار می‌گیرید. موجوداتی مثل زامبی‌های مسلح، شیاطین جهنمی و هیولاهای بیومکانیکی پایگاه را فرا می‌گیرند. شخصیت‌هایی مانند دکتر بترگر و سرهنگ کیلی با عملکردی مرموز، لایه‌های داستانی را نمایان می‌کنند.

در زمان انتشار، Doom 3 با موتور id Tech 4 انقلابی در نورپردازی پویا و سایه‌های واقع‌گرایانه ایجاد کرد. محیط‌های بسته و تاریک پایگاه مریخی، همراه با صداهای مهیب مانند ناله‌های زامبی‌ها یا خش‌ خش حرکت در تهویه‌ها، حس وحشت و انزوا را تقویت می‌کنند.

Doom Eternal

• تاریخ انتشار: ۲۱ مارس ۲۰۲۳

• امتیاز متاکریتیک: ۸۸ از ۱۰۰

• شرکت توسعه‌ دهنده: id Software

• ژانر: شوتر اول‌ شخص (FPS)

• مدت ‌زمان گیم‌پلی: بین ۱۸ تا ۲۲ ساعت

• پلتفرم‌ها: پلی‌استیشن ۴، پلی‌استیشن ۵، ایکس ‌باکس وان، ایکس ‌باکس سری ایکس و اس، مایکروسافت ویندوز (PC)، نینتندو سوئیچ و گوگل استادیا

بازی موفق Doom Eternal یک دنباله‌ برای Doom (2016) محسوب می‌شود. این بازی با حفظ هسته‌ اصلی یعنی خشونت بی‌امان و اکشن پرسرعت، مکانیک‌های جدیدی مانند پلتفرمینگ پیشرفته، سیستم مدیریت منابع و دشمنان متنوع‌تر را معرفی کرده که تجربه‌ای منحصربه‌فرد خلق می‌کند. یکی از نقاط قوت بازی، طراحی هوشمندانه‌ مبارزات است که بازیکن را مجبور می‌کند همیشه در حرکت باشد. برخلاف بسیاری از شوترهای مدرن که به پناه‌گیری و استراتژی‌های دفاعی متکی هستند، در Doom Eternal ایستادن برابر است با مرگ. شما باید دائماً بین سلاح‌ها جابه‌جا شوید، از حرکات سریع مانند Dash استفاده کنید و با مکانیک‌هایی مانند Glory Kills و Chainsaw Kills منابع خود را مدیریت کنید.

داستان بازی اگر چه همچنان ساده و خطی است؛ اما نسبت به نسخه قبلی عمق بیشتری دارد. دووم اسلیر این‌بار نه ‌تنها با شیاطین جهنم می‌جنگد، بلکه باید با موجوداتی به نام Khan Maykr و سه کشیش خیانتکار نیز روبرو شود. گرافیک بازی یک گام بلند نسبت به نسخه ۲۰۱۶ برداشته است. محیط‌های وسیع، طراحی هنری خیره‌کننده و نورپردازی پویا، حس حضور در یک جنگ آخرالزمانی را به بازیکن منتقل می‌کنند. اگر چه بازی نقاط قوت بسیاری دارد، برخی منتقدان به دشواری بیش ‌از حد برخی مراحل، طراحی کمی تا قسمتی افراطی پلتفرمینگ و پایان‌بندی ضعیف‌تر نسبت به میانه بازی اشاره کرده‌اند.

📌 مقاله پیشنهادی: نگاهی به بازی Doom Eternal و ویژگی‌های مثبت آن

 (1993) DOOM

• تاریخ انتشار: ۲۱ مارس ۲۰۲۳

• امتیاز متاکریتیک: ۸۲ از ۱۰۰

• شرکت توسعه ‌دهنده: id Software

• ژانر: تیراندازی اول‌ شخص (FPS)

• مدت زمان گیم‌پلی: حدود ۵ ساعت

• پلتفرم‌ها: MS-DOS، گیم‌ بوی ادونس، سوپر نینتندو، پلی‌استیشن، مک، لینوکس، ایکس ‌باکس

بازی (1993) DOOM با ترکیب گرافیک شبه ‌سه‌بعدی (2.5D)، گیم‌پلی پرسرعت و داستانی مینیمال اما تاثیرگذار، پایه‌های ژانر تیراندازی اول ‌شخص را باز تعریف کرد. بازیکن در نقش یک سرباز فضایی بینام (معروف به Doomguy) قرار می‌گیرد که در مریخ و جهنم با هجوم شیاطین مبارزه می‌کند. طراحی مراحل هوشمندانه، تنوع سلاح‌ها (از شاتگان تا BFG 9000) و موسیقی متال بابی پرینس تجربه‌ای منحصربه‌فرد خلق کردند.  یکی از نقاط قوت بازی، سیستم اشتراک ‌گذاری محتوا بود که به کاربران اجازه می‌داد با فایل‌های WAD سطح‌های جدید بسازند. این ویژگی، جامعه‌ گسترده‌ای از مادبرها را به‌ وجود آورد و حتی مفهوم اسپیدرانینگ (تکمیل بازی با سریع‌ترین زمان ممکن) را محبوب کرد.

از نظر داستانی، بازی با روایتی ساده اما جذاب شروع می‌شود. آزمایش‌های مخفی شرکت UAC روی مریخ باعث باز شدن دروازه‌ای به جهنم می‌شود و بازیکن باید به ‌تنهایی با این تهدید مقابله کند. هر اپیزود با افزایش پیچیدگی و خوف، بازیکن را به عمق فاجعه می‌کشاند. Doom نه ‌تنها فروش میلیونی داشت، بلکه باعث پیشرفت گرافیک رایانه‌ای، شبکه‌های محلی برای بازی‌های چند نفره و مدل اشتراک‌گذاری نرم‌افزار شد.

Doom II: Hell on Earth

• تاریخ انتشار: ۱۰ اکتبر ۱۹۹۴

• امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰

• شرکت توسعه ‌دهنده: id Software

• ژانر: شوتر اول‌ شخص (FPS)

• مدت‌زمان گیم‌پلی: حدود ۸ تا ۱۲ ساعت

• پلتفرم‌ها: اندروید، آیفون، نینتندو سوئیچ، ایکس باکس وان، ایکس باکس ۳۶۰، ایکس باکس سری ایکس و اس، پلی استیشن ۳ و ۴ و ۵

Doom II: Hell on Earth دنباله‌ مستقیم Doom 1993 است و با وجود حفظ هسته‌ اصلی گیم‌پلی، تغییرات کلیدی مانند افزودن اسلحه‌ جدید Super Shotgun و دشمنان متنوع‌تر مانند Arch-vile و Mancubus را معرفی کرد. داستان بازی پس از رویدادهای نسخه‌ اول رخ می‌دهد؛ جایی که بازیکن در نقش Doomguy، پس از نجات از جهنم، متوجه می‌شود زمین توسط نیروهای شیطانی تسخیر شده است. هدف اصلی بازی نابودی Icon of Sin است. گیم‌پلی Doom II بر اساس حرکت سریع، جمع‌آوری سلاح‌ها و مدیریت منابع استوار است. برخلاف بازی‌های مدرن، پناه‌ گرفتن پشت دیوارها در این بازی جایی ندارد و بازیکن باید با حرکات مداوم و تاکتیک‌های تهاجمی از مبارزه جان سالم به ‌در ببرد.

همچنین، مراحل غیرخطی و پر از رازهای پنهان، بازیکنان را به کاوش تشویق می‌کند. یکی از نقاط قوت بازی، سیستم چند نفره آن است که برای اولین‌بار امکان بازی کوآپ و بازی مرگ‌ را از طریق شبکه‌های محلی یا مودم فراهم کرد. این ویژگی در نسخه‌های مدرن مانند Steam و Bethesda.net با قابلیت بازی آنلاین بین پلتفرمی به‌روزرسانی شده است.

DOOM 2016

• تاریخ انتشار: ۱۳ می ۲۰۱۶

• امتیاز متاکریتیک: ۸۴ از ۱۰۰

• شرکت توسعه‌ دهنده: id Software

• ژانر: شوتر اول‌ شخص (FPS)

• مدت زمان گیم‌پلی: حدود ۱۱ تا ۱۳ ساعت 

• پلتفرم‌ها: پلی‌استیشن ۴، ایکس ‌باکس وان، مایکروسافت ویندوز، نینتندو سوئیچ (نسخه پورت شده)، گوگل استادیا

بازی شوتر اول شخص DOOM یک بازگشت حماسی به ریشه‌های سری DOOM بود و با طراحی سطح هوشمندانه، استانداردهای جدیدی برای ژانر شوتر اول ‌شخص تعریف کرد. این بازی که پس از DOOM 3 منتشر شد، به ‌جای ادامه مسیر ترس ‌محور نسخه قبلی، به سرعت، خشونت و اکشن پرحرارت نسخه‌های کلاسیک سری بازگشت. موتور id Tech 6 این بازی توانست با فیزیک پیشرفته و نرخ فریم فوق‌العاده پایدار تجربه‌ای ناب و روان ارائه دهد. طراحی صدا و موسیقی با ترکیب متال صنعتی و الکترونیک توسط میک گوردون، حس مبارزه‌های پرتنش را به اوج رساند و به‌ عنوان یکی از بهترین موسیقی‌های متن بازی‌های ویدئویی مورد تحسین قرار گرفت. داستان بازی اگر چه ساده به نظر می‌رسد؛ اما با ظرافت‌های روایی جالبی همراه است. شما در نقش Doom Slayer قرار دارید که در یک پایگاه تحقیقاتی در مریخ بیدار می‌شود. 

این پایگاه که متعلق به شرکت UAC است، در حال انجام آزمایش‌هایی روی انرژی جهنم بوده که باعث باز شدن دروازه‌ای به دنیای شیاطین شده است. گیم‌پلی DOOM 2016 یک ترکیب استادانه از عناصر کلاسیک و مدرن است. سیستم مبارزه که به رقص مرگ معروف است، شما را تشویق می‌کند تا به‌ جای پنهان ‌شدن پشت موانع، دائماً در حرکت باشید. مکانیک Glory Kills که با ضعیف‌ کردن دشمنان فعال می‌شود، باعث بازگشت سلامتی شده و به عنوان یک عنصر تاکتیکی در میدان نبرد عمل می‌کند. تنوع سلاح‌ها از شاتگان کلاسیک تا Gauss Cannon و طراحی منحصربه‌فرد هر یک، امکان انتخاب سبک‌های مختلف مبارزه را فراهم می‌کند. سیستم ارتقاء شخصیت و سلاح‌ها نیز به خوبی پیاده‌سازی شده و به بازیکنان اجازه می‌دهد بر اساس سبک بازی خود، Doom Slayer را شخصی‌سازی کنند.

DOOM: The Dark Ages

• تاریخ انتشار: ۱۵ می ۲۰۲۵

• شرکت توسعه‌ دهنده: id Software  

• امتیاز متاکریتیک: ۸۵ از ۱۰۰

• ژانر: شوتر اول‌ شخص (FPS) با تم اکشن و فانتزی تاریک  

• مدت زمان گیم‌پلی: حدود ۲۰ ساعت

• پلتفرم‌ها:‌ ایکس باکس سری ایکس و اس، پلی استیشن ۵، ویندوز، مایکروسافت

بازی جدید DOOM: The Dark Ages،‌ آخرین و بهترین اثر از استودیوی افسانه‌ای id Software، با نوآوری‌های چشمگیر خود، مرزهای این فرنچایز را گسترش می‌دهد. این بازی ما را به دوران تاریک زندگی Doom Slayer می‌برد، جایی که او به‌ عنوان یک گلادیاتور در جهنم مبارزه می‌کند. داستان بازی که بین دو رویداد DOOM 64 و DOOM 2016 قرار دارد، برای اولین‌ بار با تمرکز بیشتر روی روایت و کات‌ سین‌های سینمایی، عمق بیشتری به اسطوره‌ شناسی این جهان می‌بخشد. گیم‌پلی بازی، قلب تپنده‌ای است که ترکیبی از سرعت دیوانه‌ وار نسخه‌های قبلی و مکانیک‌های دفاعی نوین را ارائه می‌دهد. افزودن سپر Saw Shield به عنوان یک ابزار چند وجهی، انقلابی در مبارزات ایجاد کرده است. این سپر با قابلیت پرتاب به‌ عنوان یک سلاح تهاجمی و حتی ابزاری برای حرکت سریع به سمت دشمنان عمل می‌کند. این مکانیک، لایه‌ای تاکتیکی به نبردها اضافه کرده و بازی را از فرمول صرفاً «شلیک بدون تفکر» نسخه‌های قدیمی متمایز می‌کند.

یکی از نقاط قوت بازی، تنوع بی‌نظیر مراحل و فعالیت‌هاست. از مبارزات کلاسیک در دژهای سوخته گرفته تا سوار شدن بر اژدهای شیطانی یا کنترل تایتان‌های غول‌پیکر، هر مرحله تجربه‌ای منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد. طراحی محیط‌ها نیز با ترکیبی از رنگ‌های متنوع و معماری‌های حماسی، از خستگی بصری جلوگیری می‌کند. از نظر فنی، بازی با گرافیک خیره‌کننده و انیمیشن‌های روان، استانداردهای جدیدی را برای ژانر FPS تعیین می‌کند. سلاح‌هایی مانند تفنگ جمجمه‌ پرتاب و چکش شیطانی، علاوه بر طراحی خلاقانه، حس رضایت‌ بخشی از تخریب را به بازیکن منتقل می‌کنند.

آیا DOOM به نقطه پایان خود رسیده است؟

DOOM همیشه در یک کلمه خلاصه شده؛ بی‌پروا! چه در اوج باشد چه در سقوط، هرگز از آزمایش کردن نترسیده. اما امروز، با صنعتی که مدام در حال تغییر است، آیا این فرنچایز هنوز هم می‌تواند همان شوک اولیه را ایجاد کند؟ پاسخ در ذات سری بازی DOOM نهفته است. این عنوان هرگز به دنبال راضی کردن همه نبوده. چه نسخه بعدی یک شاهکار دیگر باشد یا یک گام به‌عقب، یک چیز قطعی است، DOOM همیشه بازمی‌گردد، و وقتی برگردد، ما آماده ایم تا دوباره اسلحه برداریم و به جهنم بتازیم. اما شما کدام سری از بازی DOOM را بیشتر دوست دارید؟